انواع مواد اطفاء حریق
از آنجایی که در صنایع مختلف و حتی در واحدهای مسکونی از شعلههای آتش برای ایجاد حرارت، گرما، پخت غذا و… استفاده میشود، آتشسوزی یکی از حوادثی است که اتفاق میافتد. برای اطفا حریق لازم است از موادی استفاده شود که در کمترین زمان آتش را خاموش کنند و جلوی ایجاد صدمه بیشتر به انسانها، حیوانات و مکانهای مختلف را بگیرند.
با توجه به ساختار مواد مختلفی که باعث ایجاد آتشسوزی میشوند، باید روش خاصی را هم برای خاموش کردن به کار گرفت که این روشها در مواد مختلف با یکدیگر فرق دارند. در این مقاله همراه ما باشید تا با معرفی انواع عوامل آتشزا و انواع مواد اطفاء حریق شما را برای جلوگیری از گسترش آتش در زمان وقوع حادثه راهنمایی کنیم.
دسته بندی انواع حریق
آتشسوزی معمولا بر پایه مواد سوختنی و شرایط وقوع، به گروههای مختلفی تقسیم میشود. هر گروه نیازمند روشها و مواد خاصی برای اطفاء است که به شکل مواد خشک، انواع روغن، انواع گاز، انواع فلز، تجهیزات الکترونیکی و روغن و چربی آشپزخانه دستهبندی میشود.
آتش سوزی گروه A (مواد خشک)
آتشسوزی گروه A شامل سوختن مواد خشک همچون چوب، کاغذ، پارچه و پلاستیک است. این نوع آتشسوزیها با توجه به ماهیت مواد سوختنی، از نوع آتشهای جامد هستند و معمولا شعلههای قابل مشاهده و حرارت زیاد تولید میکنند و آنچه از این نوع آتش سوزی به جای میماند، خاکستر است.
استفاده از اعلام حریق زیتکس یا هر نوع اعلام حریق دیگر میتواند از آسیب بیشتر جلوگیری کند. آب، خاموشکننده شیمیایی خشک و کف یا فوم بهترین انواع مواد اطفاء حریق برای آتشسوزی گروه A به شمار میروند.
آتش سوزی گروه B (انواع روغن)
آتشسوزیهای گروه B شامل سوختن مایعات قابل اشتعال مانند بنزین، الکل، روغنها و رنگها هستند. این نوع آتشسوزیها بهسرعت گسترش پیدا میکنند و خطر انفجار دارند. به همین دلیل، نباید از آب برای اطفاء حریق گروه B استفاده کرد.
بهکارگیری اعلام حریق سنس در محیطهایی که با انواع روغن سروکار دارند یکی از ضروریات است. با کمک فوم، پودر خشک شیمیایی و دیاکسیدکربن میتوان آتشسوزی این دسته را خاموش کرد.
آتش سوزی گروه C (انواع گازها)
گازهایی مانند پروپان، بوتان و گاز طبیعی در این گروه قرار میگیرند. آتشسوزیهای این گروه معمولا انفجاری هستند و به کنترل سریع نیاز دارند تا باعث انفجار سایر نقاط که در حومه آن قرار میگیرند، نشوند.
آتش سوزی گروه D (انواع فلزها)
در گروه D فلزاتی قرار میگیرند که قابل اشتعال هستند. این فلزات شامل منیزیم، آلومینیوم و تیتانیوم هستند. این فلزات در دماهای بالا میسوزند و استفاده از آب برای خاموش کردن آنها ممکن است کمی خطرناک باشد.
انواع مواد اطفاء حریق شامل پودر مخصوص فلزات، شن و ماسه است. بهتر است از هشداردهندهای همچون اعلام حریق تسلا استفاده کنید تا بهسرعت از وقوع آتش مطلع شوید.
آتش سوزی گروه E (تجهیزات الکتریکی)
آتشسوزیهای این گروه ناشی از تجهیزات برقی مانند سیمها، تابلوهای برق و دستگاههای الکتریکی است. استفاده از آب برای این نوع آتشسوزی خطر برقگرفتگی دارد. به همین دلیل هنگام دچار شدن به آتشسوزی نوع E باید از انواع مواد اطفاء حریق مناسب استفاده کنید.
آتشسوزی گروه E بسیار رایج است. به همین دلیل از آژیر خطری هچون اعلام حریق آریاک استفاده کنید که بهسرعت در دو حالت صوتی و تصویری، شما را از آتش ایجادشده مطلع میکند. برای خاموش کردن آتش گروه E میتوانید از انواع مواد اطفاء حریق همچون گاز CO2 استفاده کنید.
آتش سوزی گروه F (روغن ها و چربی های آشپزخانه)
آتشسوزی گروه F (روغنها و چربیهای آشپزخانه) ناشی از روغنهای پختوپز و چربیهای آشپزخانه است. این نوع آتشها بسیار داغ بوده و استفاده از آب برای اطفاء حریق ممکن است باعث گسترش آن شود. در بین انواع مواد اطفاء حریق میتوانید از مواد شیمیایی مایع، خاموشکننده کف و پتوی ضد حریق استفاده کنید.
روش های اطفاء حریق آتش
اکنون میدانیم چه عواملی باعث ایجاد آتش میشوند. پس باید با شناخت انواع مواد اطفاء حریق و انتخاب بهترین ماده با توجه به مادهای که باعث آتشسوزی شده، نسبت به خاموش کردن آتش اقدام کرد.
نکته قابل توجه این است که هر آتشی با یک نوع ماده خاموش نمیشود. حتی در برخی موارد استفاده از یک ماده مثل آب برای یک نوع آتشسوزی مانند گروه B (بر پایه روغن)، مضر است. انواع مواد اطفاء حریق عبارتند از:
آب
آب یکی از قدیمیترین و موثرترین مواد برای خاموش کردن آتش است؛ اما محدودیتهایی هم دارد. از آب نمیتوان در خاموش کردن آتشسوزی ناشی از تجهیزات الکترونیکی، مواد نفتی، فلزات و آتش بر پایه روغن استفاده کرد؛ زیرا ممکن است باعث ایجاد خطر برقگرفتگی، اشتعال بیشتر یا انفجار شود. عملکرد آب در اطفاء حریق به چند روش صورت میگیرد:
کاهش دما: آب با جذب گرما، دمای مواد سوختنی را کاهش میدهد و باعث خاموش شدن شعله میشود.
قطع اکسیژنرسانی: پاشیدن آب روی آتش باعث تولید بخار شده و از رسیدن اکسیژن به شعله جلوگیری میکند.
کنترل گسترش آتش: استفاده از آب برای مرطوب کردن مواد اطراف، مانع از گسترش آتش به سایر مناطق میشود.
کف (فـوم)
یکی از انواع مواد اطفاء حریق که کاربرد زیادی هم دارد، فوم یا کف است. فومها با سورفکتانتهای فلوئوردار، پروتئینهای طبیعی و مواد دیگر تولید میشوند که با توجه به نوع آتشسوزی، سوخت درگیر و ملاحظات محیطزیستی باید از نوع مناسب آن استفاده کرد.
مایع تولیدشده در دستگاه مخصوص قرار میگیرد و با برخورد با سری کفساز و آب و هوا تبدیل به فوم یا کف میشود تا بتواند روی آتش را احاطه و آن را خاموش کند. عملکرد کف یا فوم به شکل زیر است:
ایجاد لایه محافظ: کف روی سطح مواد مشتعل یک لایه محافظ ایجاد میکند که مانع از دسترسی اکسیژن به مواد سوختنی میشود. این لایه بهنوعی آتش را خفه میکند و جلوی سوختن بیشتر را میگیرد.
کاهش دما: وجود آب در ساختار کف باعث جذب گرما و کاهش دمای آتش میشود که فرآیند سوختن را متوقف میکند.
جلوگیری از انتشار بخار قابل اشتعال: نکته مثبت در رابطه با کف این است که بخار قابل اشتعال ناشی از مواد در حال سوختن را خفه میکند و مانع از اشتعال مجدد میشود.
پودر های شیمیایی
پودرهای شیمیایی، ریزدانههایی به شکل یک ماده خشک هستند. پیشنهاد میشود از این ماده برای خاموش کردن آتشسوزی گروه A و B و C و D استفاده شود. پودر شیمیایی از موادی چون فسفات مونو آمونیوم، کربنات سدیم یا بیکربنات سدیم تهیه میشود.
گاز CO2
از گاز CO2 برای خاموش کردن آتشسوزی گروه B و C استفاده میشود. این گاز با کاهش اکسیژن و دما و رسانای الکتریکی نبودن، ماده خوبی برای اطفا حریق به حساب میآید.
ترکیبات هالوژنه (هالون)
گازهای شیمیایی همچون کلر، فلور و برم، ترکیبات گاز هالوژنه را تشکیل میدهند. این ترکیبات با قطع واکنش زنجیرهای مانع از پخش آتش میشوند. این گاز مانع از آسیب رساندن به تجهیزات هم میشود.
سخن پایانی
هر آتشسوزی به روش و ماده خاصی برای خاموش کردن آتش نیازمند است. شناخت دقیق گروههای آتش و استفاده از مواد مناسب میتواند از گسترش آتش و وقوع خسارات بیشتر جلوگیری کند. در این میان، آب بهعنوان یک ماده اطفاء حریق پرکاربرد، در بسیاری از موارد موثر است؛ اما باید با دقت و آگاهی از شرایط محیطی استفاده شود تا صدمات بیشتری ایجاد نکند.
انواع مواد اطفاء حریق شامل آب، فوم، گاز دی اکسید کربن، گازهای بی اثر، پودر شیمیایی خشک و مانند آن هستند که در این مقاله درباره آنها توضیح دادیم. اگر هنوز هم درباره این مواد سوالاتی دارید، میتوانید در بخش دیدگاه همین صفحه بنویسید تا کارشناسان ما در فروشگاه آتش ندا شما را راهنمایی کنند. همچنین میتوانید تجهیزات ایمنی و آتشنشانی مورد نظرتان را از فروشگاه آتش ندا بهصورت آنلاین سفارش دهید.
سوالات متداول
بهترین روش اطفاء حریق ناشی از مایعات قابل اشتعال چیست؟
استفاده از خاموشکننده فوم، پودر شیمیایی خشک، دیاکسیدکربن، خاموشکننده گاز بیاثر و پتوی ضدحریق است.
بهترین روش اطفا حریق گازها چیست؟
دی اکسیدکربن، پودر شیمیایی خشک، گازهای بیاثر مانند آرگون و نیتروژن بهترین روش اطفاء حریق گازها هستند.
چه عواملی در انتخاب بهترین ماده اطفاء حریق تاثیر میگذارند؟
باز یا بسته بودن محیط، نوع آتش و کلاس آن (A و B و C و D و E و F) و احتمال بروز خطرات جانبی مانند آسیب به تجهیزات، انتشار مواد سمی و احتمال انفجار از عواملی هستند که باید در انتخاب ماده اطفاء حریق در نظر گرفت.